مغز شطرنج بازان حرفه ای چه تفاوتی با مغز دیگران دارد؟
وقتی افراد سالهای طولانی شطرنج بازی میکنند، قسمتهایی از مغزشان با هم مرتبط میشود تا بتوانند به طور خودکار وضعیت بازی را با نگاه به صفحه شطرنج تشخیص بدهند و به طور شهودی حرکت بعدی را انتخاب کنند.
به طور کل میتوان بازیکنان شطرنج را به دو دسته تقسیم کرد: حرفه ای ها و آماتورها. تفاوت بین آنها هم یک ریشه اصلی دارد: تمرین و تجربه طی زمانی طولانی. اما این تمرین و تجربه چه تاثیری دارد که از یک آماتور، یک فرد حرفه ای میسازد؟ محققین جواب این سوال را به تازگی پیدا کردهاند. آنها میگویند حرفه ای ها طی سالها تمرین به مغزشان یاد میدهند که به نحوی متفاوت عمل کند. محققین ژاپنی با تصویربرداری ام.آر.آی از مغز بازیکنان حرفه ای و آماتور بازی شاگی (که همان شطرنج ژاپنیها است)، فعالیت مغزی آنها را در برابر الگوهای مختلف چیدمان صفحه شاگی بررسی کردند. آنها از افراد میخواستند که در برابر هر چیدمان، به حرکت بعدی خود عمیقا فکر کنند. نتایج این مطالعه نشان داد که وقتی افراد حرفه ای به صفحه بازی نگاه میکنند، مناطقی از لوب آهیانه مغزشان که با تصاویر دیداری و حافظه اپیزودیک مرتبط است، فعال میشود. همچنین وقتی این افراد تحت فشار قرار میگرفتند تا حرکت بعدی بازی را سریع انتخاب کنند، منطقه دیگری از مغزشان به نام هسته دمی فعال میشود. هسته دمی قسمتی از مغز است که با فعالیتهای معطوف به هدف فرد ارتباط دارد. به گفته محققین، در مغز بازیکنان آماتور شطرنج چنین الگوی فعالیتی دیده نمیشود. آنها بر این باورند که افرادی که سالها شطرنج بازی میکنند، مداری را بین این دو قسمت از مغز خود تکمیل میکنند که به آنها کمک میکند به سرعت حالت بازی را تشخیص بدهند و گام بعدی را انتخاب کنند. در واقع با این تغییر در فعالیت مغزی، آنها میتوانند به نحوی شهودی، هدفگرایانه و البته با استفاده از روش تشخیص الگو، با سرعتی بالاتر و بدون نیاز به هیچ جستجوی هشیارانهای در مغز، بازی کنند. در واقع این شهود نتیجه سالها تمرین آنها است و ربطی به الهام شدن ندارد که پدیدهای غیرقابل پیشبینی و بسیار نادر است. بدین ترتیب، وقتی یک بازیکن حرفهای به صفحه شطرنج نگاه میکند، قسمتهایی از مغزش با هم مرتبط میشوند تا به طور خودکار وضعیت بازی را شناسایی کند و باز هم به طور خودکار، حرکت بعدی را انتخاب کند.
